Historia Festiwali PZKO w skrócie
Festiwale PZKO nawiązują do tradycji centralnych imprez kulturanych organizowanych na Ślasku CIeszyńskim już od lat 60. XIX wieku. Wtedy nazywane były Zabawami Narodowymi. Zapraszamy do zaznajomienia się z historią tej imprezy.
Tradycja centralnych imprez kulturalnych organizowanych na Śląsku Cieszyńskim sięga lat 60. XIX wieku, kiedy miały miejsce pierwsze Zabawy Narodowe. W pózniejszym okresie imprezy centralne organizowało wiele polskich organizacji społecznych, chociażby „Sokół”, „Siła” a zwłaszcza Macierz Szkolna. Imprezy te kontynuowano również po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 r., gdy Zaolzie zostało przyłączone do Czechosłowacji. W okresie międzywojennym Macierz Szkolna organizowała w Parku im. Adama Sikory w Czeskim Cieszynie Festyny Krajowe, w których brały udział tysiące osób. W pochodach prezentowały się poszczególne polskie organizacje i Koła Macierzy Szkolnej a program imprezy otwierał występ połączonych chórów, które wykonywały pieśni ludowe i narodowe.
Po II wojnie światowej władze czechosłowackie nie pozwoliły na wznowienie działalności ani jednej z przedwojennych polskich organizacji społecznych. Dopiero po podpisaniu w 1947 r. umowy czechosłowacko-polskiej i protokołu dodatkowego do tej umowy powołano do życia nowe organizacje: Polski Związek Kulturalno-Oświatowy (PZKO) i Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej (SMP, rozwiązane w 1952 r.) osobno dla powiatu czeskocieszyńskiego i frysztackiego. Prawie natychmiastowo nawiązano do tradycji przedwojennych festynów. W dniu 31 sierpnia 1947 r. w Czeskim Cieszynie odbył się Festyn PZKO i SMP powiatu czesko-cieszyńskiego a 21 września 1947 r. w Karwinie zorganizowano Festyn PZKO i SMP powiatu frysztackiego. W 1950 r. w PZKO nastąpiła zasadnicza zmiana, bo organizacje powiatowe połączyły się, tworząc jednolitą organizację na czele z Zarządem Głównym. Już 16 lipca 1950 r. odbył się Krajowy Festyn PZKO, w czasie którego barwny pochód przeszedł ulicami Czeskiego Cieszyna do Parku im. Adama Sikory. Imprezę zagaił występ połączonych chórów PZKO a w programie swoje umiejętności zaprezentowały również liczne zespoły taneczne. Festyny odbywały się również w latach następnych a w 1953 r. zmieniono ich nazwę na Festiwal PZKO.
12 lipca 1953 r. w Parku Sikory w Czeskim Cieszynie zorganizowano Krajowy Festiwal PZKO. Kolejne imprezy centralne odbyły się w Czeskim Cieszynie w 1954, 1955, 1957, 1959, 1962 i w 1964 roku. W 1967 r. Festiwal PZKO po raz pierwszy gościł w Karwinie. W 1970 r. Zarząd Główny PZKO zorganizował w Czeskim Cieszynie Święto Dzieci i Młodzieży, które rów-nież zaliczane jest w poczet Festiwali. Kolejne Festiwale PZKO odbyły się w Karwinie (1972, 1977, 1982, 1987, 1990, 1995, 1997, 2002, 2007, 2015) i w Trzyńcu (1974, 1980, 1985, 1992, 2000, 2005, 2011).
Przeszłością są już hasła polityczne, pod którymi Festiwale PZKO organizowano w czasach socjalizmu, ale pozostała główna przesłanka, którą jest prezentacja bogatego dorobku Polaków na Zaolziu.
Na Festiwalu swoje osiągnięcia prezentują nie tylko chóry, zespoły, kapele i wokaliści, ale również Miejscowe Koła PZKO i Sekcje działające przy Zarządzie Głównym. Jako imprezy towarzyszące organizowane są wystawy zaolziańskich twórców, wystawy Klubów Kobiet, wystawy o tematyce etnograficznej i historycznej, wystawy prac plastycznych dzieci i młodzieży oraz kiermasz książki. Festiwale to jednak również stoiska z różnymi atrakcjami i wyśmienitymi potrawami i napojami.
Oprócz prezentacji dorobku zaolziańskich zespołów na festiwalach występowały gościnnie zespoły czeskie, słowackie, węgierskie, ukraińskie a dominowały zespoły i wokaliści z Polski, m. in. Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” (1974, 1982, 1990, 1995), Centralny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego, noszący obecnie nazwę Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego (1985, 1992, 2000, 2007), zespół TSA (1985), Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca „Varsovia” (1987), zespół „Lady Pank” (1990, 2005), Harcerski Zespół Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka” (1992), Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” (1997), zespół „Lombard” (2000), „Golec uOrkiestra” (2002), Kabaret Masztalscy (2005), Halina Młynek i Szymon Wydra (2011) oraz zespół KOMBII (2015).